‘Generation skipping’ of je kleinkinderen fiscaal voordelig laten erven met een levensverzekering

‘Generation skipping’ betekent letterlijk dat je een generatie overslaat en je je vermogen rechtstreeks aan je kleinkinderen nalaat. Wat je nalaat wordt daardoor maar éénmaal belast in plaats van tweemaal. Normaal betalen je kinderen immers successierechten op jouw nalatenschap en betalen je kleinkinderen nog eens successierechten op die van hun ouders. Hieronder zoomen we in op een bijzondere én efficiënte manier van generation skipping, namelijk via een levensverzekering.

Het klassieke generation skipping vs. het meer dynamische generation skipping

Concreet houdt het klassieke generation skipping in dat een kind van wie de ouder overlijdt, de erfenis verwerpt om deze onmiddellijk na te laten aan de eigen kinderen, de kleinkinderen dus van de overledene.

In Vlaanderen en Brussel zullen de kleinkinderen dus in geval van generation skipping enkel successierechten betalen op wat zij rechtstreeks erven van hun grootouders.

In Wallonië is nog steeds van kracht dat de schatkist geen nadeel mag ondervinden van de verwerping. Dit betekent dat de kleinkinderen samen de successierechten zullen moeten betalen die hun ouders hadden moeten betalen indien ze de nalatenschap niet hadden verworpen.

In het geval van het klassieke generation skipping is het echter een alles-of-niets-verhaal. Als je als kind beslist om de erfenis te verwerpen, dan geef je je recht op de volledige erfenis op. Met andere woorden:

• het recht op alle roerende goederen (zoals geld op een spaarrekening, auto, meubilair, …)
• het recht op alle onroerende goederen (huis, een stuk grond)

Ook heb je als grootouder die iets wil nalaten aan zijn kleinkinderen hier geen controle over. Stel dat jouw kind belooft om de erfenis te verwerpen als jij overlijdt, maar zich bedenkt wanneer je effectief overlijdt, dan kan jij daar niks aan doen.

Als je je kleinkind rechtstreeks wil laten erven zijn er betere manieren om dit te doen, namelijk door middel van het meer gerichte ‘dynamische generation skipping’, waarbij je het generation skippen niet aan je kinderen overlaat, maar zelf initiatief neemt om je kleinkind fiscaal voordelig te laten erven. Dat kan via een testament, maar ook met een levensverzekering.

De voordelen van generation skipping via een levensverzekering

Een levensverzekering is een successieformule op maat

Een levensverzekering als successieformule is heel modulair, want bij een levensverzekering kies je zelf:

• de begunstigde of de persoon aan wie je het geld nalaat. Je kan kiezen voor een ‘begunstiging bij leven’, waarbij je begunstigde na bv. 10 jaar erft, of een ‘begunstiging bij overlijden’, waarbij je begunstigde het geld pas krijgt bij overlijden.
• hoeveel geld je opzijzet. Meestal is er wel een minimumbedrag. Dit varieert naargelang het gekozen product.
• of je een éénmalige storting doet of regelmatige stortingen. Bij bepaalde verzekeraars kan je de beide combineren.
• hoeveel risico je wil nemen: je kiest uit een tak 21-verzekering (spaarverzekering) met een gegarandeerd rendement of een tak-23 verzekering (beleggingsverzekering) met kans op een hoger rendement, maar dus ook meer risico. Bij sommige verzekeraars kan je de beide ook combineren in éénzelfde contract. Het grote voordeel daarvan is minder administratieve rompslomp, maar ook een meer gebalanceerd plaatje op het vlak van rendement en risico.

Successie via een levensverzekering = goedkoper dan een testament

Als je je kleinkind rechtstreeks wil laten erven, dan kan dat via een levensverzekering zonder dat je daarvoor een testament moet laten opmaken. Je betaalt in dit geval geen notariskosten om een testament op te stellen en uit te voeren. Je spaart met andere woorden geld uit. Wanneer je een levensverzekering onderschrijft zijn er natuurlijk ook instapkosten en beheerskosten. Ook betaal je 2% premietaks en je erfgenamen successierechten.

Met een levensverzekering behoud je de controle over je geld

Bij een schenking schenk je letterlijk iets weg. Dit kan bij leven en overlijden, maar sowieso geldt de regel ‘geschonken is geschonken’. Je kan hier dus niet op terugkomen.

Bij een levensverzekering blijf je als verzekeringsnemer controle hebben over je gespaarde of belegde geld. Je kan bepalen dat je gedurende een bepaalde periode (bijvoorbeeld 10 jaar) de zeggenschap behoudt. Als je levensverzekeringscontract een looptijd van 10 jaar heeft, kan je kleinkind dus een deel van je erfenis krijgen terwijl je nog leeft. Tot die 10 jaar kan je echter geld opnemen uit de levensverzekering. Afhankelijk van hoeveel en wanneer je dit geld opneemt, betaal je dan al dan niet kosten.

Duid je je kleinkind aan als begunstigde bij overlijden? Dan erft dit kleinkind pas bij overlijden. Stel: je relatie met je kleinkind verzuurt, dan kan je alsnog de begunstiging wijzigen en je partner of bv. een vriendin als begunstigde bij overlijden aanduiden. Ook kan je in dit geval geld opnemen zolang je leeft. Opnieuw bepaalt wanneer en hoeveel je opneemt of je hier kosten op betaalt.

Let op! Er is wel zoiets als een ‘reservatair erfdeel’. Dit wil zeggen dat je je huwelijkspartner en je kinderen, niet kan onterven aan de hand van een levensverzekering en er sowieso een deel van je erfenis voor hen is voorbehouden. Enkel wat ze noemen het ‘beschikbare gedeelte’ kan worden nagelaten via een levensverzekering.

Dit beschikbare gedeelte is voor de kinderen sinds 2018 altijd ½ van de erfenis, hoeveel kinderen je ook hebt. Dit betekent dat zij dus minimum 50% van je erfenis krijgen. Met het overige beschikbare gedeelte kan je doen wat je wil.

Je erfgenamen betalen minder successierechten

Sowieso betalen je kleinkinderen minder successierechten doordat ze rechtstreeks erven van hun grootouders. De generatie van hun ouders wordt eigenlijk overgeslagen.

Standaard erf je als kind van je ouders en word je belast. Als jouw kinderen daarna van jou erven worden zij nog eens belast. Als er meerdere kinderen en kleinkinderen zijn, kan je dankzij generation skipping via een levensverzekering echter serieus op successierechten besparen. Voor je kinderen en kleinkinderen gelden dezelfde tarieven op vlak van erfbelasting. Belastingtarieven zijn echter ‘progressief’. Dit betekent dat hoe meer je erft, hoe meer belasting je betaalt. In geval van generation skipping werkt dit dus omgekeerd. Aangezien de successierechten worden versnipperd over meerdere belastingplichtigen (kinderen en kleinkinderen in plaats van enkel de kinderen van de grootvader) worden op elk erfdeel de laagste tarieven betaald. Dit geldt in de drie gewesten. In het Vlaams Gewest geldt er bovendien een vrijstelling van successierechten wanneer het erfdeel max. 12 500 euro bedraagt

We illusteren dit met een voorbeeld per gewest.

Meer info over successierechten.