In België gaapt er een genderkloof in de toegang tot de gezondheidszorg. Die heeft niet alleen te maken met bepaalde vooroordelen, maar ook met de economische en sociale ongelijkheid waarmee vrouwen geconfronteerd worden. Om deze obstakels voor vrouwen weg te nemen, worden tal van lokale initiatieven, sensibiliseringscampagnes en overheidsmaatregelen ontwikkeld. Ontdek in dit artikel enkele initiatieven die de toegang van vrouwen tot de gezondheidszorg kunnen verbeteren.
Lancering van sensibiliseringscampagnes
Een belangrijke manier om de toegang tot de gezondheidszorg voor vrouwen in België te verbeteren, is de ontwikkeling van bewustmakingsprogramma’s gericht op de gezondheid van vrouwen, rond thema’s zoals mentale gezondheid, de preventie van chronische ziekten, het belang van screeningsonderzoeken enzovoort. Deze programma’s kunnen bijvoorbeeld gebruikmaken van de sociale media om een breed publiek te bereiken.
De vzw RoSa, een kenniscentrum voor gender en feminisme, stelt bijvoorbeeld veel documentatie ter beschikking over de relatie tussen gender en gezondheid, in de vorm van rapporten en studies, maar ook via nieuwsbrieven en sociale media. RoSa organiseert ook regelmatig vormingsmomenten over de kwestie om individuen, organisaties en bedrijven te sensibiliseren.
Ontwikkeling van de teleconsultatie: vereenvoudiging van de toegang tot gezondheidszorg
Er zijn verschillende obstakels om toegang te krijgen tot gezondheidszorg, en die worden voornamelijk door vrouwen ondervonden. Denk maar aan de verantwoordelijkheden in het gezin (de opvang van de kinderen) of ook professionele verantwoordelijkheden (loonverlies als er verlof wordt genomen om naar de dokter te gaan). De ontwikkeling van de medische teleconsultatie vereenvoudigt afspraken met zorgverleners voor vrouwen die in afgelegen plattelandsgebieden wonen, voor hun kinderen moeten zorgen of geen verlof kunnen nemen. Zo kan men via een videoconferentie een specialist raadplegen. Deze oplossing is niet geschikt voor alle situaties en soms kan een fysieke consultatie noodzakelijk zijn (palpatie, auscultatie, chirurgie enzovoort).
In België zijn tal van platformen voor medische consultaties op afstand opgezet. Sommige verzekeringsmaatschappijen, zoals AXA, bieden medische teleconsultatie aan als service voor hun leden. Controleer in je verzekeringspolis of dit het geval is en of jouw verzekering teleconsultaties dekt. Je kan dat ook navragen bij je verzekeringstussenpersoon.
Bovendien heeft het RIZIV (Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering) in 2022 een nieuw wettelijk kader ingevoerd voor de terugbetaling van medische teleconsultaties.
Strijd tegen menstruatiearmoede
Wat is menstruatiearmoede?
Door financiële problemen hebben veel vrouwen geen toegang tot menstruatieproducten, zoals tampons of maandverband. Dit wordt menstruatiearmoede genoemd. Dit treft vooral mensen die dakloos zijn, studeren of in armoede leven.
Volgens een onderzoek1 uit 2021 in opdracht van Always kent 1 op de 15 mensen in België menstruatiearmoede. Nochtans gelooft een kwart van de Belgen niet dat menstruatiearmoede bestaat in België. Daarom is bewustmaking essentieel.
Enkele voorbeelden van initiatieven
In België pakken verschillende vzw’s en bedrijven het probleem van de menstruatiearmoede aan door onder andere menstruatieproducten in te zamelen en te verdelen of door bewustmakingscampagnes te voeren.
Zo bestrijdt BruZelle actief de menstruatiearmoede door inzamelingen te organiseren en menstruatieproducten te verdelen onder menstruerende personen die in armoede leven, en door te sensibiliseren voor armoede, veiligheid en menstruele gezondheid.
De vzw Goods to Give zamelt onverkochte nieuwe non-foodproducten in en herverdeelt ze aan organisaties die strijden tegen armoede.
Andere initiatieven ter ondersteuning van aangepaste gezondheidszorg voor vrouwen
Verschillende andere initiatieven kunnen op lokaal, regionaal en nationaal niveau worden uitgerold om de toegang tot gezondheidszorg voor vrouwen in België te verbeteren. Het is belangrijk op te merken dat de efficiëntie van deze initiatieven afhangt van de samenwerking tussen de overheid, de gezondheidsprofessionals, de niet-gouvernementele organisaties en het maatschappelijke middenveld.
Opleiding en sensibilisering van het medisch personeel
Er is sprake van een ongelijke behandeling van mannen en vrouwen op basis van de genderstereotypen. Medisch personeel moet daarom opgeleid worden om zich bewust te zijn van de specifieke behoeften van vrouwen, om zo de ongelijkheden tussen mannen en vrouwen in het Belgische gezondheidsstelsel weg te werken. Dit zou kunnen helpen om stigma’s weg te nemen en een respectvolle en aangepaste behandeling te garanderen.
Kostenverlaging
De economische genderongelijkheid heeft ook een impact op de toegang tot gezondheidszorg, die soms duur is. Het kan verstandig zijn om een beleid uit te werken dat gericht is op een kostenverlaging. Dat zou de invoering kunnen omvatten van terugbetalingsprogramma’s voor essentiële geneesmiddelen, reproductieve gezondheidsdiensten en andere gezondheidszorgkosten die specifiek verband houden met de noden van vrouwen. Dergelijke maatregelen zouden de financiële lasten voor vrouwen op het vlak van de gezondheidszorg kunnen verlichten, wat een eerlijkere toegang tot kwalitatieve diensten garandeert.
Steun voor vzw’s die de gezondheid van vrouwen ondersteunen
Naast de betrokkenheid van politici en bedrijven kunnen ook individuele burgers een bijdrage leveren door verenigingen te steunen die de gezondheid van vrouwen ondersteunen. Dat kan in de vorm van geldelijke schenkingen om essentiële programma’s en diensten te helpen financieren of via schenkingen van materiaal waar mogelijk. Deze gebaren van solidariteit kunnen een aanzienlijke impact hebben om vrouwen in nood op een continue basis te ondersteunen en zo de toegang tot gezondheidszorg voor iedereen te verbeteren.
Steun voor medisch onderzoek
Het medisch onderzoek is van oudsher grotendeels gebaseerd op de morfologie en de biologische kenmerken van mannen, waardoor de specifieke behoeften van vrouwen grotendeels ondervertegenwoordigd zijn. Het is belangrijk dat het medisch onderzoek zich richt op de biologische kenmerken van vrouwen om deze kloof te dichten en een gezondheidsbeleid te ontwikkelen op basis van gegevens die rekening houden met de specifieke kenmerken van vrouwen. Dat zal leiden tot een beter begrip van de unieke gezondheidsuitdagingen waarmee vrouwen geconfronteerd worden, zodat het beleid op een correctere en beter geïnformeerde manier kan worden ontwikkeld.
Promotie van gezondheidseducatie
Gezondheidseducatie bevorderen door programma’s te integreren in scholen, op het werk en in lokale gemeenschappen helpt om de kennis en de vaardigheden op gezondheidsvlak te versterken, met de nadruk op de specifieke noden van vrouwen. Aangepaste voorlichting kan vrouwen autonomer maken en hen in staat stellen om hun eigen welzijn in handen te nemen en gezond gedrag in alle domeinen van de samenleving aan te moedigen.
Vrouwencirkels
Vrouwencirkels gericht op mentale gezondheid bieden een veilige en inclusieve ruimte waar de deelnemers hun ervaringen kunnen delen, wederzijdse steun kunnen vinden en toegang hebben tot bronnen om hun emotionele welzijn te bevorderen. Deze cirkels kunnen worden geleid door professionals in de geestelijke gezondheidszorg of daartoe opgeleide leden van de organisatie zelf, en ze bieden een platform om specifieke onderwerpen te bespreken die verband houden met de mentale gezondheid van vrouwen. Door een open dialoog en solidariteit aan te moedigen, kunnen deze vrouwencirkels het stigma rond mentale gezondheid doorbreken en extra ondersteuning bieden aan vrouwen die dit nodig hebben.
Wil je meer weten over de obstakels waarmee vrouwen in België geconfronteerd worden bij de toegang tot gezondheidszorg? Lees ons artikel De toegankelijkheid van de gezondheidszorg voor vrouwen in België: drempels en uitdagingen.
1 Online enquête bij 1 000 Belgische vrouwen tussen 12 en 49 jaar die menstrueren, uitgevoerd door het onderzoeksbureau iVOX in opdracht van Always tussen 19 en 28 november 2021.
