Maar liefst 2295 jongeren waren in 2021 het slachtoffer van een ernstig arbeidsongeval! Het gebrek aan ervaring, de tijdelijke tewerkstelling, de veranderende arbeidsvoorwaarden ... Jongeren zijn kwetsbaar tijdens hun vakantiewerk. Neemt u deze zomervakantie jobstudenten in dienst als animatoren op uw speelpleinen? De welzijnswet verplicht u om risico's aan de bron aan te pakken.
Op een speelplein krijgt een kind een driftbui en schopt tegen het scheenbeen van de animator.
Tijdens een watergevecht dat uitmondt in een achtervolging op een speelplaats, stoot een jonge vrijwilliger zijn voet.
Een dagje pretpark voor de deelnemers van de gemeentelijke speelpleinwerking. De begeleidster begeleidt hen op de wilde rivier, verliest het evenwicht en blesseert de schouder.
Een ongeval met jobstudenten tijdens de speelpleinwerking is geen uitzonderlijk gegeven
Zo blijkt uit een studie die AXA in april 2024 heeft gedaan op basis van haar portefeuille publieke sector. In 2022 leidden ongevallen onder jongeren tot 18 jaar tot een gemiddeld verlies van 13 werkdagen. Het gaat hierbij voornamelijk over verwondingen aan de ledematen:
- 52% aan de benen
- 30% aan de handen
- 10% aan de armen
Dit resulteert in ontwrichtingen en verstuikingen in bijna de helft van de gevallen, en in 41% van de gevallen in oppervlakkige verwondingen (snijwonden, schaafwonden…).
Niet enkel leeftijd is een risicofactor, ook anciënniteit blijkt een opvallende impact te hebben op de kans op een ongeval. Volgens het AXA dossier 'nieuwe werknemers’ van 28 april 2024, opgemaakt naar aanleiding van de internationale dag ter preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten, blijkt dat meer dan een kwart van de ongevallen betrekking heeft op mensen met minder dan 1 jaar anciënniteit.
Het belang van een degelijk onthaalbeleid met aandacht voor veiligheid wordt daarmee nogmaals in de verf gezet. Een onthaalbeleid is misschien zelfs nog belangrijker voor jongeren op het werk. In veel gevallen gaat het immers om één van de eerste werkervaringen en is de jongere in kwestie tot dan toe amper in contact gekomen met de aspecten van welzijn op het werk.
Dit komt ook tot uiting in volgende cijfers1:
- bij de 15-18-jarigen bedraagt het aantal ongevallen per 1000 werknemers 81
- bij de 30-50-jarigen bedraagt het aantal ongevallen per 1000 werknemers 37 (minder dan de helft dus dan in de doelgroep van de jongeren op het werk!)
Belangrijkste oorzaken van arbeidsongevallen onder jongeren
Hoewel de definitie van ‘jongere op het werk’ ruimer is (met name iedereen die aan een baan begint), focussen we ons, met de zomervakantie voor de deur, op de jobstudenten.
Naast het gebrek aan ervaring zijn er nog andere oorzaken van ongevallen met jobstudenten, zoals:
- de jonge werknemer heeft mogelijk nog niet alle noodzakelijke vaardigheden verworven
- hij heeft wellicht zijn opleiding nog niet voltooid
- door een gebrek aan volwassenheid en kennis van de plichten van de werkgever, durft hij zich mogelijk niet uit te spreken over de risico's waaraan hij wordt blootgesteld
- bij een tijdelijk of studentencontract springen ze van de ene organisatie of functie naar de andere, waardoor ze zich voortdurend moeten aanpassen en mogelijk worden blootgesteld aan risico's die ze nog niet kennen
- het gebrek aan opvang, ondersteuning en opleiding kan ook een belangrijke bron van ongevallen zijn
Welzijn op het werk: de Code Welzijn op het Werk beschermt jongeren
Niet alle werkgevers zijn zich bewust van de noodzaak van extra bescherming.
De wetgever beschermt alle jongeren op het werk. Dit is een brede categorie die verschillende soorten werknemers omvat:
- jobstudenten van 15 tot 18 jaar
- uitzendkrachten ouder dan 18 jaar die tewerkgesteld zijn als student
- stagiairs
- jongeren met een leerovereenkomst
Meer details over de wettelijke bescherming en categorieën waarnaar wordt verwezen, vindt u in Boek X van de Code van het Welzijn op het Werk, waarvan titel 3 de Europese richtlijn omzet in Belgisch recht.
Gevaarlijk werk verboden voor alle jongeren
Naast de speelpleinen zijn er uiteraard nog heel wat andere jobs die openstaan voor jongeren. Zij mogen sowieso nooit worden blootgesteld aan gevaarlijk werk.
De wet verbiedt risicovol werk voor alle jongeren, omdat dit de beste preventie is. Dit omvat:
- werk dat hij objectief gezien niet kan begrijpen en uitvoeren
- werk waarbij ze worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen: giftige stoffen, processen (stralen, enz.)
- werk met een hoog risico op ongevallen: machine, plaats of omstandigheden - kou, hitte, lawaai, trillingen
De (niet-limitatieve) lijst van verboden werkzaamheden in het KB van 22/05/2019 is zelfs nog langer en gedetailleerder.
Een risicoanalyse zal bepalen of de jongere veilig kan werken. Onder bepaalde voorwaarden kan deze analyse het mogelijk maken om van het verbod af te wijken. Dit geldt bijvoorbeeld voor stagiairs die tijdens hun opleiding al in aanraking zijn gekomen met de risico's van de job of stageplaats.
Hoe verwelkomt u een jongere?
Om het welzijn van jongeren op het werk te waarborgen, zijn er 3 belangrijke acties:
- Optimaliseer het onthaal van de jobstudenten (wettelijke verplichting) door hen een peter/meter toe te kennen.
- Bereid het opleidingsplan voor, inclusief functieomschrijving, toewijzing van een peter/meter, informatie over de risico's en interne contactpersonen.
- Organiseer de eerste dag, de eerste week en plan eventuele evaluaties en bijsturingsmomenten in.
Een paar punten die uw aandacht verdienen:
- Zorg ervoor dat de jongere een gepast takenpakket krijgt toegewezen.
- Leid hem op en bied ondersteuning.
- Sensibiliseer hem omtrent veiligheidsreflexen.
- Zorg ervoor dat zijn werkplek opgeruimd blijft.
- Controleer indien nodig of hij de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen draagt.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw interne en/of externe dienst voor preventie op het werk.
Neemt u dit jaar jobstudenten aan voor uw speelpleinwerking of ergens anders?
- Advies in het AXA-dossier van 28 april 2024
- AXA-klanten vinden op MyAXA Pro een veiligheidsboekje dat ook een instrument kan zijn bij het onthaal en een kant-en-klare checklist voor jobstudenten