Al vijf jaar is er door de opmars van steps en elektrische fietsen een explosie van het aantal ongevallen die toe te schrijven zijn aan zachte mobiliteit. Mobiliteit wordt dus meer en meer een belangrijk preventiethema. Hoe houden we het enthousiasme rond de zachte mobiliteit onder controle en vooral, hoe houden we het veilig? Gratis bewustmakingsmaterieel ter beschikking en een analyse door onze preventieingenieurs
Voor de coronacrisis nam 10% van de werknemers de fiets voor de woon-werk rit. Sinds de lockdown hebben nieuwe vervoersmiddelen aan populariteit gewonnen en schoten de initiatieven van fiets- en deelstepverhuurders als paddenstoelen uit de grond. Helaas schuilen er op de weg naar een groenere mobiliteit ook nieuwe gevaren om de hoek.
Studie rond nieuwe mobiliteit
Voor deze analyse werd de hele verzekeringsportefeuille arbeids(weg)ongevallen van AXA van 2016 tot 2020 onder de loep genomen. De maatschappij noteert gemiddeld 2.000 ongevallen per jaar met zachte vervoersmiddelen waarbij fietsers en gebruikers van steps, monowheels of skateboards betrokken zijn.
De voorbije vijf jaar is het aandeel van de zachte mobiliteitsongevallen dan ook exponentieel gestegen tot 35% van het totale aantal arbeidsongevallen in 2020. In één op vijf van deze gevallen leidt het ongeval tot meer dan een maand afwezigheid. Ook de verhouding zware ongevallen neemt elk jaar toe. Eén op tien ongevallen leidt tot verwondingen aan het hoofd. Gelukkig gaat het in meer dan de helft van de gevallen over oppervlakkige verwondingen zoals schaafwonden. Daarnaast is er een kleine 20% met ontwrichtingen en verstuikingen en nog eens 15% breuken. Deze breuken resulteren niettemin in 40% van de afwezigheden.
De ongeveer 10.046 ongevallen die de voorbije vijf jaar werden veroorzaakt door zachte vervoersmiddelen zijn verantwoordelijk voor maar liefst 270.000 dagen afwezigheid op het werk en helaas ook voor 17 dodelijke ongevallen.
Wanneer we ons specifiek toespitsen op schadegevallen veroorzaakt door het gebruik van een step neemt het aantal dagen afwezigheid per ongeval toe: van de 234 ongevallen in de periode van 2016 tot 2020 noteren we 9701 dagen afwezigheid, wat neerkomt op gemiddeld 41 dagen per ongeval (tegenover 27 dagen afwezigheid voor ongevallen met zachte mobiliteit in het algemeen).
Bij nieuwe transportmiddelen hoort ook aangepast gedrag
Brigitte Bert, Safety Expert bij AXA: "Zachte vervoermiddelen brengen een verhoogd risico met zich mee, ze combineren de gevaren die de zwakke weggebruiker loopt met de gevaren van snelheid. De snelheid van elektrische fietsen is vaak al een verrassing; bij steps is het zo mogelijk nog moeilijker in te schatten. Velen onder ons (voetgangers, automobilisten, fietsers, ...) hebben geen idee van hun snelheid of worden verrast door de plaats waar ze kunnen opduiken : tegen de rijrichting in, aan de verkeerde kant van de weg, op het voetpad… "
Deelsteps of gehuurde steps worden bovendien soms op de meest onmogelijke plaatsen achtergelaten: neerliggend op de stoep, tegen een garagepoort, verscholen op een schaduwrijk paadje in het park of op een smal en hellend trottoir. Zo vormen ze een echt obstakel voor blinden, voor fietsers die volop in afdaling zijn of voor voetgangers, zeker wanneer het donker wordt.
De weggebruiker die het risico niet schuwt
Zo zouden we de typische stepgebruiker kunnen noemen volgens een studie die AXA France heeft gedaan. Dit zijn de belangrijkste conclusies ervan:
- 40% van de stepgebruikers kent de desbetreffende wetgeving onvoldoende,
- 78% van hen telefoneert terwijl ze met hun gemotoriseerde tweewieler rijden,
- 72% geeft toe sms'jes te lezen of te versturen en 65% leest berichten op sociale media,
- 49% zou al met twee glazen alcohol of meer de step hebben genomen (dus twee keer meer dan automobilisten) en 42% na het nemen van verdovende middelen (tegenover slechts 2% van bestuurders van vierwielers).
Enkele preventietips voor een veiligere zachte mobiliteit
"Deze alternatieve vervoersmiddelen moeten zeker worden aangemoedigd: ze blijken gunstig voor de gezondheid, het milieu, de mobiliteit. Om een maximale veiligheid te garanderen, raden we gebruikers echter aan om bij de keuze van hun step niet enkel te kijken naar de technische aspecten, maar ook bijvoorbeeld het gewicht te controleren als het de bedoeling is om hem mee te nemen in het openbaar vervoer en zeker ook een helm en een fluohesje te dragen (vooral in het ochtendschemering of in de donkerdere maanden)", zegt Ellen Vermeyen, Safety Expert bij AXA Belgium.
Steeds meer werkgevers integreren deze nieuwe realiteit voor hun eigen werknemers, en zetten in op mobiliteitspreventie.
Opleidingsdagen, permanente bewustmaking en preventiemateriaal (zoals een inventarisering van de fietspaden in uw regio of een herhaling van het verkeersreglement) kunnen werknemers helpen om de risico's en het aantal arbeidswegongevallen of ongevallen tijdens opdrachten te verminderen.
Tegelijk zijn er ook tal van gemeenten die er rekening mee houden bij de aanleg van de wegen, zodat deze optimaal kunnen worden gedeeld tussen de verschillende soorten gebruikers. Een delicate maar steeds noodzakelijkere oefening.
AXA biedt gratis gebruiksklaar materiaal aan
Om uw medewerkers bewust te maken van de nieuwe gevaren, stelt AXA u allerlei preventiemateriaal ter beschikking:
1) Een handige checklist voor elke stepper
- Een stepgebruiker die sneller dan stapvoets rijdt, wordt beschouwd als een fietser. Hij gebruikt het fietspad of, als er geen is, de rijweg en leeft de verkeersregels voor fietsers na.
- Een elektrische step met een zadel die op de weg wordt gebruikt, wordt gelijkgesteld met een bromfiets. De gebruiker moet dus een geldige verzekering, een gelijkvormigheidsattest en een nummerplaat kunnen voorleggen.
- Een stepgebruiker plaatst zijn step niet zomaar waar het hem uitkomt om andere weggebruikers niet in gevaar te brengen.
- Past zijn snelheid aan in voetgangerszones.
- Maakt geen gebruik van autowegen of snelwegen.
- Rijdt niet onder invloed van alcohol.
- Rijdt niet met een gsm aan het stuur.
- Voorziet zijn step van voor- en achterlichten (of hij draagt er op zijn jas of rugzak).
2) Gebruiksklaar materiaal
Affiches en displays om af te drukken, op de muren op te hangen of uit te delen, berichten om op te nemen in uw tijdschrift of op de website, een traffic flash en quiz om te delen met uw medewerkers
AFFICHE - MET DE FIETS NAAR HET WERK
DISPLAY - MET DE FIETS NAAR HET WERK
TRAFFIC FLASH - MET DE FIETS NAAR HET WERK MET QUiZ
TRAFFIC FLASH - MET DE FIETS NAAR HET WERK BIJLAGE ANTWOORDEN QUiZ